در مقاله پیشین گفتیم که سارگون پادشاه اَکد که خود از اقوام سامی بود توانست عیلام را به تصرف درآورد. تمدن عیلام شامل احواز کنونی تا بندر جمبرون و نیز فارس و بخش‌هایی از کرمان امروزی میشد.
نامدارترین پادشاه سلسله اَوان، “بِیْل” نام داشت. یعنی در خلال فرمانروایی اَکدی ها(در این زمان عیلام تحت سیطره و خراج گزار اکد بود)، او شاه(در اصل حاکم) عیلامیان بود.
سال 2235ق.م حمله بزرگی عیله “لوءلویی ها” صورت گرفت. [فعلا از توضیح چگونگی تصرف بخش‌های وسیعی از اراضی آنان در این مقال کوتاه صرفنطر میکنیم]. اقوام کوه نشین، اقوام بسیار نیرومندی بودند. یکی از این اقوام “کوتی ها یا گوتی ها” نام داشت. آنها توانستند در سلسله نبردهایی امپراطوری اکدی را شکست داده و اراضی سومریان را تصرف نموده و عیلامیهای سامی را نیز به داخل مرزهای خود عقب برانند.
عیلام بار دیگر دستخوش چند دستگی و ضعف گردید.
سال 2016ق. م سلسلهٔ سوم “اُور” از سومریها در جنوب عراق کنونی به عیلامیان هجوم می‌آورد و سرزمینهای عیلام به تصرف آنان درمی‌آیند. در این جنگ سلسله اَوان سقوط می‌کند و عیلام بدست پادشاهی اُور می‌افتد.
اکنون زمان مناسب برای بیرون راندن سومریان و نابودی آنها فرا رسیده است!.
سالها قبل اقوام سامی بسوی جنوب عراق هجرت کرده بودند. نقشه عیلامیهای سامی این بود که با پشتیبانی و حمایت از اقوام سامی ساکن بین‌النهرین، انقلاب و شورش بزرگی را ترتیب داده و این انقلاب و نافرمانی را به جنوب عراق کنونی گسترش دهند و بدین ترتیب سومریان را از صحنه قدرت محو سازند. تا اینجا هدف دیرینه عیلامیها شکل گرفته بود.
شاید بپرسید چرا عیلامیها باید از سامی ها حمایت کنند؟ چرا که آنان خود سامی بودند!.
جواب ساده است.. در میان عرب مثلی وجود دارد که میگوید: من و برادرم بر ضد پسر عمویم و یا من و پسر عمویم بر ضد غریبه متحد خواهیم شد.
در حقیقت این غریبه، همان سومریها بودند!..
چندی نمی‌گذرد که طرح عیلامیها به بار می‌نشیند. سلسله سوم اُور تضعیف شد، بی نظمی و اخلال در امور سیاسی و داخلی سومریها شدت می‌گیرد. توطئه ها یکی پس از دیگری شکل می‌گیرند و جنوب بین‌النهرین را درهم میکوبند. اقوام سامی در جنوب عراق امروزی شروع به بازپس‌گیری شهرهایشان می‌کنند و استقلال آنها را اعلام می‌کنند.
سپس در سال 2003ق.م عیلام به سومریان حمله برده و تاج و تخت پادشاهی آنرا برای همیشه نابود می‌کند. انقلاب و جنگ داخلی عراق به پیروزی می‌رسد.
پروفسور باستان‌شناس، ساموئل نوح کریمر در کتاب خود”سومریها، تاریخ، تمدن و سنن آنها” مینویسد:
“هنگامیکه سلسله سوم اُور بر سرزمین عیلام چیره شد شهرهای عیلامی در جوی از انقلاب و نافرمانی عمومی بر ضد سلطهٔ سومریان بسر می‌بردند. آنها نافرمانی خود را بر ضد آخرین پادشاه اُور یعنی “آبیسِن” بطور علنی نشان می‌دادند. در حقیقت آبیسن همچون طعمه‌ای در دستان عیلامیها قرار گرفته بود!. فروپاشی سومریان بدست عیلامیهای سامی سبب شد تا عیلامیها بعنوان قدرت اول منطقه ظهور کنند”.
در این زمان یعنی در سال 1801ق.م عیلامیها به” اشنونا” در استان دیاله عراق کنونی، حمله می‌کنند و آنرا به تصرف درمی‌آورند. سپس حملات خود را به بابل که در دست خاندان” اموری ها” به رهبری” حمورابی” بود گسترش دادند. اما حمورابی پادشاه دوراندیش و زیرکی بود. او توانست ارتش عیلامی را به عقب براند و اصلی‌ترین شهرهای آنان یعنی سوس و اَنشان را تصرف کند. عیلام بار دیگر بدست بابلی‌ها افتاد.
باستان‌شناس مشهور آلمانی توماس اشتاینر در کتاب خود ” کاسی ها، هوری ها و اوراتورها” مینویسد:
“… اقوام کوه نشین زاجرس شروع به هجرتهای بزرگ و منظم به بین النهرین و سرزمینهای عربی عیلامیان کردند، بویژه در ابتدای سال 1800ق.م.”
براساس یافته‌های این باستان‌شناس اقوام کوه نشین به سرزمینهای عربی بابل و عیلام هجرت کرده‌اند و با این هجرت ها، تغییر ترکیب جمعیتی ساکنان سامی عیلام و واگرایی فرهنگ و تمدن بکر آنها را دستخوش دگرگونی کردند. بعنوان نمونه، مردمان نواحی عیلام وسطی و جنوبی در مناسک عبادی خود “گاومیش” را نماد تقدس می‌دانستند اما مردم نواحی شمالی (کوههای زاجرس) “بز کوهی” را میپرستیدند.
همچنین محقق فرانسوی، فرانس میلر در اثر خود بنام” مقالاتی درباره روانشناسی سنن ایران” مینویسد:
“… همچنین وجود ازدواجهای قومی در تمدن‌های آنزمان منطقه قابل انکار نیست(مانند آنچه که در اسلام گفته شده است و منظور وی ازدواج با محارم نیست که در میان فارسها رواج داشت)… در آنزمان دو صنف وجود داشت، انشانی ها، و سوس ها… شهر سوس پایتخت سامی ها بود بعبارتی عیلام میان دو قوس یک کمان بستر اقوام مختلفی بود اما ساکنان اصلی آن همان عیلامیهای سامی است”.
در سال 1750ق.م حمورابی رخت از جهان می‌بندد. بدین ترتیب بابلی‌ها قدرت و هیمنهٔ گذشته خود را از دست می‌دهند و عیلام به استقلال می‌رسد.
اینبار عیلامیها بطرف شرق روی می‌آوردند. جایی بسیار دورتر از دسترسی بابلی‌ها.
محقق: ماهر زین
https://www.youtube.com/watch?v=togijz0_Z-U
مترجم: فؤاد فرج پور
مرکز اطلاع رسانی جبهه دمکراتیک مردمی الاحواز
Http://WWW.ALAHWAZ.COM
Https://t.me/adpffarsi
