تاریخ و گذشتهٔ شاهزاده شیخ خزعل

آنچه که وی درمورد تاریخ و گذشتهٔ شاهزاده شیخ خزعل بن جبیر بن مرداو بن علی بن کسب الکعبی، یکی از شاهزادگان برجسته خلیج عربی می‌گوید اینستکه:
جهاد الخازن نویسنده و روزنامه نگار فلسطینی از شیخ زائد النهیان رحمةالله علیه، در مقاله ای در روزنامه الحیات چاپ لندن، از او بعنوان مؤسس و بنیانگذار امارات متحده عربی یاد می‌کند و می‌گوید: شیخ خزعل الکعبی شیخ الشیوخ خلیج عربی بود و قبل از اکتشافات نفتی، به دیگر شیوخ در روزهای فقر و تنگدستی کمک‌های مالی فراوانی می‌کرد.

همچنین نویسنده و پژوهشگر بریتانیایی آلن راش، در یکی از پژوهش های خود دربارهٔ خانواده حاکم خلیج همیشه عربی مینویسد: شیخ خزعل الکعبی (حاکم الاحواز/ المحمرة) هوشمندترین مرد سیاسی، دارای شخصیتی کاریزماتیک، همراه با آرزوها و آرمان‌های بزرگ برای ملت عرب بود، او به جاه و مقام والایی در میان اعراب دست یافت. در مقابل وی معتقد بود که روش‌ها و اصول برادرش، نمی‌توانند آن عظمت گذشته را برای ملت عرب احواز تحقق بخشند.
آنگونه که آلن راش بریتانیایی از قول نویسنده و محقق ایرانی سیروس غنی(غانی) می‌نويسد: بعد از آنکه شیخ خزعل حاکمیت و اداره المحمرة و نیز سرپرستی خاندان بنی کعب را بدست گرفت، خود را امیر و حاکم تمامی الاحواز نامید و سپس تمامی پسرانش را بعنوان حاکمان شهرها و روستاهای مختلف تحت سیطرهٔ خود منصوب کرد. شهر الناصریه شامل این موارد بود(احواز کنونی)
از منظر کتب و آثار جهانگردان پیشین، چه آنانکه از اعراب بودند و چه آنانکه از اقوام دیگر، آرزوها و آمال شاهزاده خزعل به الاحواز محدود نمی‌شدند. بلکه شامل مناطق بسیاری از جهان عرب می‌شدند. برای مثال شاهزاده شیخ خزعل در کنار بسیاری از محققان، ادیبان و سیاستمداران سرزمین آل کنانة قرار گرفت( و آنان را همراه خویش ساخت). این اقدام شیخ خزعل بصورت یکی از خبرهای سیاسی، ادبی و تاریخی در روزنامه آل عمران درج شد و بعد از آن بعنوان سمبل و شعار در تاریخ ملت آن خطه شناخته شد.
اما در مورد شامات، عشق و برادری و اتحاد در قلب امیر احواز موج میزد. شهر حلب در سوریه امروزی هدیه ای نادر و گران قیمتی بود که در آن زمان شیخ خزعل حاکم احواز به مفتی آن شهر اهدا نمود. شیخ مصطفی ابو زلام کتاب خود را با نام ” الریاض الخزعلیه في السیاسة الأنسانیة” با جلد مرصع و زرکوب را بعنوان تجلیل و قدردانی از سوی مفتی سرزمین شام به ایشان اهدا نمود. این کتاب نفیس در مورد مسائل فلسفی اجتماعی و سیاسی است. چرا که فلسطین جایگاهی خاص و ویژه در قلب امیر (شیخ خزعل) داشت. شیخ خزعل الکعبی از آن دست امرایی بود که در بازسازی و مرمت بیت المقدس نقش بسزایی داشت. در آن هنگام بود که مفتی قدس شریف حاج امین الحسینی در سال 1923م بمنظور گفتگو درباره دریافت کمک جهت بازسازی و مرمت اولین قبلهٔ مسلمین، به دیدار شیخ خزعل در قصر الفیلیة در شهر المحمرة پایتخت این حاکم عرب که در بخش شرقی خلیج عربی واقع است شتافت. آنگونه که پیداست دربهای قصرهای حاکم در محمره به روی میهمانان شط العرب و تمامی اعراب باز بودند، چه آنانکه جزء امرا و شاهزادگان عرب بودند و چه رجال سیاسی و یا حتی مردم عامه کوچه و بازار. در بین این قصرها، قصر الرباط که شیخ خزعل الکعبی در ساحل شط العرب و در بخش عراقی آن یعنی در بصره ساخته بود بیشتر جلب توجه می‌کند. بنظر می‌آید که بخشی از این قصر بعنوان بیمارستان استفاده می‌شد. گفته می شود که ملک عبدالعزیز آل سعود رحمةالله علیه، از این قصر دیدن کرده است. همچنين وی را برای برخی آزمایشات پزشکی در سال 1916بدانجا برده اند. گفته می شود که این دیدار، اولین دیدار خارجی ملک عبدالعزیز بعد از افتتاح (فتح) ریاض است.
جهانگرد لبنانی امین الریحانی مشهورترين جهانگرد و سیاح عرب در بخش دوم کتاب خود”ملوک العرب” درباره شیخ خزعل الکعبی حاکم محمره میگوید: چه کسی وجود دارد که او را از روی اسم و لقبش نشناسد حتی در بین خوانندگان معمولی روزنامه های عربی؟ او از امیران عرب و بزرگترین آنان بعد از ملک حسین (از نظر سنی) است. در شهرت اولین آنهاست و در بذل و بخشش بزرگترینشان…’ این امیر عرب از خاندان امراء عهد عباسیان است…، منظور من از آن گفته ها فقط اینست: او توامأ غنی، حکیمی خردمند، بخشنده و بخشایشگر بود.
شیخ خزعل در یکی از متون شعری بجا مانده از خود در مورد قانونمندی و جامعه چنین میگوید:
اگر آرزوی داشتن کشوری شاد هستید سیاست را از رهبران صادق بیاموزید
از اشرار و ضعیفان دوری کنید، اگر خواهان مجد و بزرگی ملت خود هستید آنان را از اطراف خویش دور کنید.
به نصایح و پندهای بزرگان گوش فرا دهید و از تملق و چاپلوسی دوری کنید (چرا که) ریا و دوروئی حقیقت را بگور خواهند برد.
پیش از آنکه از دستورات سرپیچی کنید و کشور را در ورطهٔ مشکلات بیندازید، ژرف و عمیق بیندیشید.
اگر خواهان ستایش واقعی و حقیقی از سوی ملت خود هستید آنان را به شوکت و بزرگی در جهان برسانید.
در زندگی خویش از مردمی که بشما اعتماد کرده اند هرگز سوءاستفاده نکنید تا خاطره ای خوب از شما در اذهان مردم باقی بماند.
در سال 1897 انتقال قدرت سیاسی و رهبری از شیخ مزعل بن مرداو به شیخ خزعل انجام شد. ایندو برادر بودند. آرزوها و اهداف بلندپروازانه سیاسی شیخ خزعل انتهایی نداشتند. او قصرهای حکومتی در احواز بنا کرد و آن قصرها را خزعلیه نامیدند. البته قصرهای دیگری نیز در اطراف قصرهای اصلی ساخته شدند که به آنها محله خزعلی یا خزعلیه می‌گویند. بهر حال نهادهای کشور اشغالگر ایران بخصوص در دوران کنونی جمهوری جعلی اسلامی، بطور کامل این قصرها که نمایندهٔ اثر تاریخی حاکم سرزمین عرب در احواز هستند را نابود کرد تا شاید و بلکه نسل جوان جدید و نسل‌های آینده ملت عرب احواز امراء و تاریخ پرشکوهشان را بدست فراموشی بسپارد.
مركز اطلاع رساني جبهه دمكراتيك مردمي أحواز
ترجمه متن
فوائد فرجپور